Ambigramy, czyli takie fajne obrazki

#1.

Zapewne większość widziała ten oto obrazek z babcią, która po odwróceniu do góry nogami (czy jak kto woli, po wypiciu sześciu piw) zmienia się w królewnę. Jest to chyba najbardziej znany obrazek-ambigram.

#2.

Także zdecydowana większość, nie wie, że tego typu obrazki znane były już w średniowieczu, a przykładem jest tu karykatura Marcina Lutra z ok. 1520 roku. Po odwróceniu jego wizerunku o 180°, staje się on błaznem. W taki oto sposób, katolicy próbowali ośmieszyć i zaatakować Lutra za reformację.

#3.

Pomysł okazał się bronią obosieczną, bo protestanci wybili taki oto medal w 1545 roku, który w podobny sposób atakował Kościół. Na awersie tego medalu, znajdował się wizerunek papieża, z kolei na jego rewersie widniał wizerunek kardynała. Obracając odpowiednio medalem, papież stawał się diabłem, a kardynał błaznem.




Karykatury te były modyfikowane i publikowane w innych formach. Na przykład w roku 1781, Pierre Berault były jezuita, który przeszedł na protestantyzm, zamieścił je w swojej książce.


Pierwszy napis na medalu w języku łacińskim to ECCLESIA PERVERSA TENET FACIEM DIABOLI , czyli „przewrotny Kościół ma oblicze diabła”. Termin 'Perversa' oznacza również „całkowicie odwrócony” (o 180 °), mamy więc tu dodatkowo ciekawą grę słów. Drugi napis, SAPIENTES STULTI ALIQUANDO , oznacza „mądrzy bywają głupcami”.


Na innych medalach dodawano też inne senencje np. "CORVI MALI MALUM OVUM" co znaczy "Złego kruka złe jajo", oraz "ET STULTI, ALIQUANDO SEPITE" co z kolei jest częścią psalmu (Ps 93:8) Intelligite, insipientes in populo; et stulti, aliquando sapite?, czyli Pomnijcie, głupcy w narodzie! Kiedy zmądrzejecie, bezrozumni?

#4.

Ta rycina przedstawia z kolei Napoleona Bonapartego. Zatytułowana jest "Зажигатель", czyli "Podpalacz". Kiedy grafika zostanie obrócona do góry nogami, cesarz Francuzów zamienia się w starą kobietę w czepku. Ta kobieta to jego matka, która przeżyła go o 15 lat.

#5.

A tu jest "wizerunek" Napoleona III. Napis pod karykaturą "Badinguet Allant a la Guerre!!! Badinguet Revenant de la Guerre!!!" mówi: "Badinguet idzie na wojnę!!! Badinguet wraca z wojny!!!".
Badinguet jest to satyryczny pseudonim nadany cesarzowi Napoleonowi III

#6.

Ten oto obraz Igora Łysenko przedstawia Karola Darwina. Zatytułowany jest "Jesteście moimi najukochańszymi dziećmi".

#7.

Kolejna karykatura to Henryk VIII i jego żona Anna z Klewe (Anna Kliwijska).

#8.

A tu zabawne karykatury hiszpańskiego rysownika Harpo.

#9.

Z tą ilustracją związana jest taka oto historyjka, napisana przez Daniiła Charmsa (właśc. Daniiła Iwanowicza Juwaczowa). Opublikowana została w czasopiśmie dla dzieci "Чиж" ("Czyż") w 1934 roku.

"To jest niewiarygodne! Kto mi wyjaśni, co się stało? Oto już trzeci dzień leżę na kanapie i trzęsę się ze strachu. Nic nie rozumiem.
Stało się tak.
W moim pokoju na ścianie wisi portret mojego przyjaciela Karola Iwanowicza Schusterlinga. Trzeciego dnia, kiedy posprzątałem swój pokój, usunąłem portret ze ściany, wytarłem z niego kurz i zawiesiłem. Potem odszedłem, by spojrzeć z daleka, czy wisiał krzywo. Ale kiedy spojrzałem, moje nogi zrobiły się zimne, a włosy stanęły mi dęba na głowie. Zamiast Karloa Iwanowicza Schusterlinga, okropny brodaty starzec w głupim kapeluszu spojrzał na mnie ze ściany. Wyskoczyłem z pokoju krzycząc."

Niestety, nazwisko autora tej ilustracji w czasopiśmie dla dzieci z tamtych czasów, nie zostało podane. Nie wiem też, czy ktoś udzielił odpowiedzi na zadane pytanie i czy zagadka została rozwiązana.

#10.

Ciekawymi przykładami obrotowych obrazków są dwa rysunki Sjegieja Orłowa. Pierwszy z roku 1998, zatytułowany "Wojna i pokój", na którym rycerz pokonuje smoka. Drugi z roku 2004 zatytułowany "Ach te bajki", przedstawia odpowiednio Babę Jagę i Dziadka Mroza.

#11.

Takie ambigramowe obrazki, często zdobiły porcelanowe talerze i naczynia ze
słynnej fabryki porcelany w Dulowie, położonej pod Moskwą. Została ona założona w 1832 roku przez kupca M. Z. Kuzniecowa, który w ciągu 20 lat sprawił, że stała się największą fabryką porcelany w Imperium Rosyjskim. Zakład produkował również oryginalne popielniczki. Na jednej z nich z początku XX wieku, znajduje się duży rozłożysty dąb, na tle wiejskiego krajobrazu. Uważne oko zauważy ponoć wiewiórkę ukrytą w liściach, ale główny sekret ujawnia się dopiero po obróceniu tej popielniczki o 180 stopni. Gałęzie dębu utworzą wtedy profil łysego wąsatego mężczyzny. Podpis pod obrazkiem brzmi: "Дубъ в Барцине?" czyli "Dąb w Barcinie". Słowo "Дубъ" sto lat temu miało też inne znaczenie - "głupek", "ograniczona osoba". Kim był ten głupek? Sekret pozostaje nierozwiązany.

Drugim przykładem takiej sztuki na porcelanie, jest obraz, który należy obrócić w tym wypadku tylko o 90°. Jest to pejzaż, pośrodku którego znajduje się wzgórze, do którego prowadzi droga. Na wzgórzu znajduje się zamek i kilka domów, na łące pod drzewami pasą się bydło, a ludzie spacerują. U podnóża wzgórza schodzi się do morza lub jeziora. Kiedy obrócimy obraz wzgórze zamienia się w głowę olbrzyma, drzewa wyglądają jak jego włosy i broda, zamek wygląda jak jego nos, domy czy studnia wyglądają jak jego oczy i tak dalej.
Niestety nie udało mi się znaleźć tych obrazków w większej rozdzielczości.

#12.

Zabawę w obracanie obrazków, wykorzystywano też, aby przypominać ludziom o śmierci. Przykładem jest tu miedzioryt włoskiego artysty Giuseppe, z ok. 1700 roku. Spośród jego czterech przedstawionych na obrazku rycin, dwie pierwsze u góry, przedstawiają ludzi lub zwierzęta, w zależności jak na nie patrzymy. Trzecia postać, po odwróceniu jest właśnie personifikacją sentencji "Memento mori", a ostatnia postać, po odwróceniu zmienia płeć.

#13.

O śmierci przypomina także rycina Matthäusa Meriana.

#14.

Z kolei ten hiszpański obrazek z XVII wieku mówi:

Obróć mnie, a we mnie zobaczysz,
Kim bez wątpienia będziesz

We mnie widzisz wyraźnie
Kim będziesz później

#15.

A tu pocztówka z czasów III Rzeszy

I w tym miejscu przerywamy, bo jeszcze dużo ambigramów przed nami, ale one znajdą się w drugiej części. A będą tam między innymi reklamy, żarty i cały komiks, także już zapraszam na kolejną część.